مراتب امر بمعروف و نهی از منکر

أمر بمعروف و نهی از منکر دارای مراتب است که با تأثیر مراتب اول نوبت بمراتب بالاتر نمیرسد :

۱- مرتبهٔ قلبی ، که در دل باید معروف را بخواهد و از منکر متنفر باشد .

۲- مرتبهٔ چهره ، که در قیافه  و چهره با  أخم و درهم  کشیدن و  روی برگرداندن بفهماند .

۳- مرتبهٔ زبانی ، که با گفتار أمر بمعروف نماید و از منکر نهی کند.

4- مرتبهٔ دست ، که با زدن و ضرب و إیلام اگر متوقّف بر آن باشد بویژه تأدیب  پدر و معلّم .

۵- مرتبهٔ جرح ، که مجروح و زخمی نماید با اجازهٔ حاکم شرع در صورت لزوم .

6- مرتبهٔ غصب، که ضرورت باشد تصرّف نمودن در اموال واجناس مرتکب خلاف با إذن حاکم .

۷- مرتبهٔ قتل ، که حفظ دین و نفی فساد و بدعت و ضلالت متوقّف بر کشتن مرتکب خلاف با إذن حاکم باشد .

۸- مرتبهٔ فداکاری ، که فدا نمودن جان خود برای اسلام و قرآن و إمام زمان در صورت لزوم آن .

۹- مرتبهٔ تقیّه ، که مصلحت اسلام یا مصلحت مسلمانان یا مصلحت أهم دیگری آنرا واجب گرداند مانند خوردن روزه إمام صادق (ع) با تقیّهٔ از منصور عباسی یا  أمرنمودن موسی بن جعفر (ع) علی بن یقطین را به وضوی معکوس یا قبول نمودن إمام رضا علیه السلام ولایت عهدی مأمون را و تقیّه نمودن در مورد لزوم فرار از تکلیف نیست بلکه مخالفت آن ترک تکلیف شرعی است و حضرت إمام صادق(ع) رئیس مذهب ما فرموده اند :

(التقیّة دینی و دین آبائی من لاتقیّة له لا دین  له) .

أمـّا درجائی که بايد تقیّه نکرد بعلت ترس و وحشت و ضعف نفس بنام تقیّه ترک وظيفهٔ أمربمعروف و نهى از منکر نمودن گناه بزرگیست نابخشودنی .

اصل این مطالب را می توانید در صفحه 127 کتاب خلاصه الفقه مطالعه نمایید.