تاریخ حوزه های فقهی

تاریخ و ترتیب و اماکن حوزه های علمیّه شیعه که فقيه تربیت نموده اند از این قرار است :
۱- حوزهٔ مکّه مکرّمه از اوائل بعثت پیامبر (ص) تا هجرتشان که از علی (ع) و جعفر (ع) وسلمان و ابوذر وعمّار وغیره تشکیل یافته .
2- حوزهٔ مدینهٔ منوّره، از هجرت پیامبر (ص) تا نیمه های قرن دوم هجری بوده است .
3- حوزهٔ کوفه ، از نیمهٔ قرن دوم و ورود حضرت امام صادق (ع) تا اوائل قرن چهارم ادامه داشته .
4- حوزهٔ نیشابور و مرو ، از بدو ورود حضرت امام رضا (ع) تا قرن سوم هجری بوده است .
5- حوزهٔ ری و قم، از آخر قرن سوم تا نیمهٔ قرن پنجم هجری بوده است .
6- حوزهٔ بغداد، (ازاوائل قرن پنجم تا هجوم هلاکو بوده است ) .
7- حوزهٔ حلّه از هجوم هلاکو تا قرن دهم هجری بوده است .
8- حوزهٔ بزرگ نجف، از ورود شیخ طوسی قدس سرّه در نیمه های قرن پنجم تا به حال و تا ظهور امام زمان إنشاءالله .
۹- حوزهٔ کربلا، از ورود مجدّد قرن سیزدهم وحید بهبهانی تا بر چیدن آن به دست بعثیان لع .
10- حوزهٔ قاهره، از زمان تأسیس الأزهر به دست حکام فاطمّيون شیعه تا إنقراض آنان بوده است .
11- حوزهٔ إصفهان، از زمان شیخ مجلسی اول تا این زمان به حمد الله باقیست .
12- حوزهٔ سامّرا ، از ورود مجدّد قرن چهاردهم میرزای شیرازی بزرگ تا برچیدن آن به دست بعثيان لع .
13- حوزهٔ فعلی قُم ، از زمان شیخ جلیل القدر حاج شیخ عبدالکریم یزدی حائری تأسیس و تا زمان ظهور باقی است .
14- حوزهٔ شام ، از سال 1395هجری با ورود طلاّب رانده شده از عراق تشکیل یافته است .
15- حوزهٔ مشهد، از اواخر قرن سیزدهم تأسیس و با ورود آية الله – العظمی میلانی تنظیم یافته و به حمدالله باقیست .
مخفی نماند چندین حوزهٔ دیگر در شهرهای مختلف مهمّ شیعه بوده و هست که قابل اهمیّت اند لیکن در حدّ حوزه های مذکوره نبوده که باید از آن جمله حوزه های علمیّهٔ : تهران و تبریز و شیراز وهمدان و بروجرد را نام برد که هر کدام چندین شخصیّت فقهی به جهان تشیّع تحویل داده اند و به حول و قوّته تعالی خواهند داد .

اصل این مطالب را می توانید در صفحه 349 کتاب خلاصه الفقه مطالعه نمایید.