فروض ارث و أقسام وراث

فروض و سهم های إرث که در قرآن مذکور است اینهایند :

۱- نصف یک دوم، برای یک دختر تنها و یک خواهر تنها و شوهر با نداشتن اولاد .

۲- ربع یک چهارم، برای شوهر با وجود اولاد و زن یا زنان با نبودن اولاد شوهر .

۳- ثمن یک هشتم ، برای زن است با وجود اولاد شوهر و با تعّدد زنان در آن مشترکند.

4– دو ثلث دو سوم، برای دو دختر یا بیشتر با نبودن پسر مساوی یا دو خواهر پدری یا أبوینی با نبودن برادر .

5– یک ثلث یک سوم، برای مادر با نبودن اولاد شوهر و برادرانش و برادر و خواهران مادری .

6– یک ششم، برای هر یک از پدر و مادر با وجود فرزند و برای مادر با وجود برادران پدری یا أبوینی یا مادری تنها .

أقسام وُراث هم پنج دسته هستند از این قرار :

۱- وارث بالفرض، مانند زوجه که یک چهارم ربع بی اولاد و ثمن یک هشتم با اولاد می برد .

۲- وارث بالفرض والّرد ، مانند مادر که یک سوم ثلث با نبودن اولاد و یک ششم سدس با اولاد و زیادی هم به او ردّ می شود و زوج با نبودن وارث دیگر .

۳- وارث بالقرابه، که جُز با قرابت إرث نمی برد مانند فرزند و برادر و عمو و دائی و جدّ .

4– وارث بالولاء نه بالفرض و نه بالقرابه، مانند إمـام عليه السّلام و ضامن جریره و همسر .

5– وارث بالفرض و القرابه، که گاهی بالفرض و گاهی به قرابت إرث می برد مانند پدر و دختر و خواهر .

نقصان سهم مادر

با بودن حاجب سهم ثلث مادر به سدس مبدّل می شود گر چه حاجب إرث نبرد مانند برادر داشتن میّت که با وجود پدر و مادر إرث نمی برند لیکن إرث مادر تقلیل می یابد با شرایطی :

1– بودن پدر.

2– برادارن از دو نفر کمتر نباشند .

3– اگر برادر نباشد خواهران کمتر از چهار نفر نباشند .

4– برادران و خواهران أبوینی یا پدری باشند نه مادری .

5– برادران و خواهران مسلمان باشند .

6– برادران و خواهران آزاد باشند نه برده .

( إرث برادران )

برادر و خواهر طبقه دوم إرث هستند و با وجود پدر و مادر و اولاد إرث نمی برند و با نبودشان چند شکل است .

۱- فقط یک برادر یا یک خواهر باشد تمامی إرث مال اوست .

۲- اگر متعّدد باشند به طور مساوی إرث میان آنان تقسیم می شود و اگر برادر باشند و یا خواهر فقط أمّا اگر برادر و خواهر با هم باشند برادر دو سهم و خواهر یک سهم می برد اگر برادر و خواهر أبوینی یا پدری فقط باشند .

۳- اگر چند برادر و خواهر مادری باشند به طور مساوی در إرث شریکند و خواهر و برادر یکسانند .

4– اگر هم برادران أبوینی و هم برادر پدری دارد إرث مال برادران أبوینی است و پدری چیزی نمی برد .

5– اگر هم برادران أبوینی و با نبودنشان برادران پدری و هم برادر یا خواهر مادری دارد یک سدس به برادر یا خواهر مادری می رسد و باقی را سایر برادران و خواهران می برند که برادر دو برابر خواهر إرث دارد .

6– اگر برادران و خواهران أبوینی یا پدری باشند با برادران و خواهران مادری تمامی إرث سه قسمت می شود یک قسمت را برادران و خواهران مادری و دو قسمت دیگر را برادران و خواهران أبوینی یا پدری می برند .

۷- اگر برادران و خواهران أبوینی با برادران پدری با یک برادر مادری یا خواهر مادری باشند برادران پدری محروم اند و برادر یا خواهر مادری یک ششم می برد .

۸- اگر برادران و خواهران أبوینی با برادران پدری و چند برادر مادری باشند باز برادران پدری محروم اند و یک ثلث إرث به برادران مادری و دو سوم دیگر به برادران و خواهران أبوینی تعلّق دارد که برادران دو برابر خواهران می برند .

اصل این مطالب را می توانید در صفحه 277 کتاب خلاصه الفقه مطالعه نمایید.