ألتعریف:هی نحلة الصدّیقة الطاهرة فاطمة الزهراء سیّدة النساء بنت سید الانبیاء سلام ﷲ علیها و قد أفاء ﷲ بها علی رسوله فقدّمها الیهود الیه سلماً دون حربِ والفیء بنصّ القرآن ملکً لرسول ﷲ(ص) وحده و لا یکون مغنماً للمسلمین فنحلها رسول ﷲ لبضعته فاطمة حینما جاءه الوحی من ﷲ:وآت ذا القربی حقّه؛لما أنفقتها السیدة خدیجة والدتها فی سبیل ﷲ طیلة سنوات الحصار فی شعب أبی طالب فأنفقت جمیع ثروتها علی النبی(ص) و المسلمین ولم تبق لفاطمة شیئاً من ثروتها فأمرﷲ نبیّه أن یکافیء فاطمة ویعطیها فدکاً فنحلها رسول ﷲ بأمر ربّه فکانت بیدها أیام حیاة رسول ﷲ(ص) و عمّالها یعملون فیها وبعد أن تسنّم أبوبکرِ الخلافة أخرج عمّالها منها وصادرها وادّعی أنّ الانبیاء لایورّثون مع أنّ القرآن یصرّح بقوله:و ورث سلیمان داوود؛وبما أنّه کان لها شهوداً علی دعواها کعلیِ والحسنان وأمّ سلمة و أمّ أیمن اضطرّ الخلیفة الی أن یردّ سند فدک الیها لکنّ الثانی صادفها فی الطریق و أخذ منها السند بالقوّة فمزّقه فدعت علیه قائلةَ:بقر ﷲ بطنک کما بقرت کتابی؛فاستجاب ﷲ دعائها علی ید أبو لؤلؤ فیروز و العجیب أنّ عثمان وهب فدکاً لمروان بن الحکم وهکذا تداولتها الایدی حتی زمان عمربن عبد العزیز حیث ردّها الی أولاد الحسن ثمّ صادرها بنی العباس وردّها المأمون وصادرها المتوکّل و أمر باحراق نخیلها و أشجارها و کانت کثیرة الوارد و عظیمة البرکة فکان واردها یبلغ ألف ألف درهم أی ملیون مثقال فضّه فقال أمیرالمؤمنین علی(ع) :بلی کانت فی أیدینا فدک من کلّ ما أفاء ﷲ فشحّت علیها نفوس قومِ و سخت عنها نفوس قومِ آخرین فنعم الحکم ﷲ والزعیم محمد(ص) وعند القیامة یخسر المبطلون وما أصنع بفدکِ وغیر فدک ألخ
(از کتاب معجم الکلام / نسخه چاپی ألتسلسل880 الرقم 10 / کتاب مجازی صفحه 389)
ترجمه به فارسی :
تعريف فدک : آن (هديه یعنی فدک) مال صديقه طاهره فاطمه ی زهراء بانوى زنان، دختر سيد الانبياء سلام الله عليها است، خداوند آن را بدون جنگ به رسولش غنيمت داد لذا يهوديان آن را به پيامبر تقديم كردند و فيء(غنيمت بدست آمده بدون جنگ) طبق نص قرآن تنها متعلق به رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) است و نه برای مسلمانان ، پس رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) آن را برای پاره ى تنش فاطمه هديه داد هنگامى كه وحی بر او این چنین نازل شد: وَآتِ ذَا الْقُرْبَىٰ حَقَّهُ (و حق خویشاوندان را بپرداز) . بخاطر آن كه خدیجه سلام الله عليها مادرش، در سالهای محاصره در شعب ابوطالب دارايى اش را در راه اسلام انفاق كرد، تمام دارايى اش را براى پيامبر و مسلمين انفاق كرد و براى فاطمه (س) چیزی از اموال او(خديجة) باقی نمانده بود، پس خداوند به پیامبرش دستور داد که به فاطمه پاداش دهد و به او فدك را بدهد پس رسول خدا به فرمان پروردگارش به فاطمه هديه داد و (فدك) در زمان حیات رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) در دست او بود و کارگران آن در آنجا کار می کردند. هنگامی که ابوبکر خلافت را (به نا حق)به دست گرفت، کارگران آن را از آنجابیرون کرد و آن را مصادره کرد و ادعا کرد که پیامبران ارث نمی گذارند، هر چند قرآن به صراحت می گوید: (و سلیمان از داوود ارث برد. )و از آنجايى كه او(فاطمة) بر ادعايش شاهدانى داشت چون على، حسنين و ام سلمة و ام أيمن ،خليفة مجبور شد كه سند فدک را به ايشان بازگرداند، اما دومی در راه با او برخورد کرد و سند را به زور از او گرفت سپس آن را پاره کرد، پس او (فاطمة) نفرينش كرد و گفت: خداوند شکم تو را پاره كند همانطور که سند من را پاره كردى . پس خداوند دعای او را به دست ابولؤلؤ فیروز مستجاب کرد. و عجيب اين است كه عثمان فدك را به مروان ابن حکم هديه داد، و بدین ترتیب، دست به دست شد تا دوران عمرو بن عبدالعزیز كه آن را(فدك) به فرزندان حسن بازگرداند، سپس عباسیان آن را مصادره کردند و مأمون آن را پس داد – و(دوباره) متوكل آن را مصادره كرد و دستور داد كه نخلهاى خرما و درختانش را بسوزانند و عوائدى و بركت فراوانى داشت كه عايدى آن هزار هزار درهم، یعنی یک میلیون مثقال نقره بود، امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) فرمود: آری، فقط فدک از هر آنچه كه خدا داده بود، در دست ما بود، پس نفس عده اى بر آن طمع داشت. و نفس عده اى ديگر از آن دورى جست. پس (در نهايت) چه قاضی خوبی است الله ، و چه خوب زعيمى است محمد (صلوات الله علیه و آله و سلم) و قیامت است که اهل باطل زیان خواهند کرد و (در رابطه با) آنچه كه با فدك و غير فدك شد و ….