کسانی که خود به خود آزاد می شوند اینهایند :
۱- پدر هنگامی که ملک فرزندش شود آزاد می گردد .
۲- فرزند هنگامی که ملک پدرش شود آزاد می گردد .
۳- مادر هنگامی که ملک فرزندش شود آزاد می گردد .
4– فرزند هنگامی که ملک مادرش شود آزاد می گردد .
5– عمّه هنگامی که ملک برادر زاده شود آزاد می گردد .
6– خاله هنگامی که ملک خواهر زاده شود آزاد می گردد.
۷- فرزند برادر هنگامی که ملک عمویش شود آزاد می گردد .
۸- فرزند خواهر هنگامی که ملک دائیش شود آزاد می گردد .
۹- به همین نسبت های فوق کسانی که از راه شیر و رضاع منسوب باشند آزاد می شوند .
10– غلام و کنیزی که کور شوند آزاد می گردند .
۱۱- غلام و کنیزی که دیوانه شوند آزاد می گردند .
۱۲- غلام و کنیزی که جُذامی شوند آزاد می گردند .
۱۳- غلام و کنیزی که عاجز و زمین گیر شوند آزاد می گردند .
14– غلام و کنیزی که ملک کافر حربی اند مسلمان شوند آزاد می گردند .
15– غلام و کنیزی که قیمت خود را به أربابش ردّ کند آزاد می گردد.
16– غلام و کنیزی که آقایش او را شکنجه نماید و مجروح سازد آزاد می گردند .
۱۷- غلام و کنیزی که بابت زکات اربابش او را محسوب بدارد و بپردازد که یکی از موارد مصرف زکات آزاد نمودن برده گانست .
۱۸- غلام و کنیزی که آقایش به او گفته است اگر فلان کار را انجام دادی یا فلان مُژده تحقّق یابد آزادی و آن کار را انجام دهد یا آن مژده تحقّق یابد آزاد می گردد .
اصل این مطالب را می توانید در صفحه 177 کتاب خلاصه الفقه مطالعه نمایید.